آزمون ها و آموزه ها تحول صنعت ایران در چهار دهه اخیر

کتاب آزمون ها و آموزه ها تحول صنعت ایران در چهار دهه اخیر نوشته غلامرضا شافعی, توسط انتشارات لوح فکر به چاپ رسیده است.
موضوع کتاب: تاریخ, تاریخ صنعت ایران, تاریخ و فرهنگ, حوادث و آزمون‌های روزگار

ثبت و ضبط اتفاقات، آزمون‌ها و آزموده‌های گذشته و انتقال آن به نسلی که در معرض تجربه‌های مشابه قرار دارد و یا قرار خواهد گرفت، از وظایف ماست تا آیندگان با خواندن و دیدن آنها با رویکرد گذشتگان خود در قبال حوادث و آزمون‌های روزگار آشنا شوند و‌ به نقد و بررسی پندار، رفتار و گفتار آنان بپردازند و از لابه‌لای آنها، آموزش‌های لازم را به فراخور علاقه‌‌مندی و استعداد خود فرا گیرند تا در مواجهه با رویکردهای روزگار در ساختن جهان پیرامون خود بکار برند. برای نگاشتن این مطالب آنچنان اهمیتی قایل هستم که فکر می‌کنم شایسته است هر دولتی ضمن نهادسازی، بستری فراهم نماید تا مدیران و کارشناسان ارشد کشور چکیدة یافته‌های سال‌های زندگی خود را در پایان هر دوره، به رشته تحریر درآورند و دراختیار نسل های بعدی و جانشینان خود قرار دهند.

با داشتن چنین باور و رویکردی، طی سال‌های گذشته یادداشت‌هایی تهیه کرده بودم ولی اصرار شماری از دوستان عزیز به ویژه آقایان مجتبی فراهانی و مهندس علیرضا حمزه‌ای، موجباتی را فراهم آورد که کتاب حاضر تهیه شود و در اختیار دوست داران چنین مجموعه‌هایی قرار گیرد. کتاب در دو بخش کلی تهیه شده است؛ بخش اول آن اختصاص به دوران تولد و تحصیل در مرند و تهران و نیز خاطراتی از دوران مبارزات دانشجویی و اوایل انقلاب اختصاص دارد. بخش دوم کتاب بیشتر بر دوران مدیریت‌های کلان اینجانب در بخش‌های صنایع و نیز تعاون متمرکز است که غالباً مباحث اقتصادی و صنعتی را در بر می‌گیرد.

آقای مجتبی فراهانی مشوق من در تنظیم خاطرات مبارزاتی و مهندس حمزه‌ای مشوق من در تنظیم و تدوین مباحث صنعتی و اقتصادی بودند. شیوة تنظیم و تدوین چنین بود که با هرکدام از این دو عزیز جلساتی را به طور مستقل برگزار می‌کردیم. آنها سؤالاتی درباره مباحث مورد علاقۀ خود مطرح می‌کردند و من پاسخ‌های خود را ارائه می‌کردم. این پرسش و پاسخ‌ها را ضبط می‌شد و پیاده شدة آن را روی کاغذ و یا فایل به من باز می‌گردانده می‌شد. کار جدّی‌تر من بعد از این مرحله آغاز می‌شد، چراکه با مراجعه به پاسخ‌ها، اغلب آنها را ناقص می‌یافتم و مجبور می‌شدم مجدداً نسبت به پرسش و پاسخ‌ها فکر کنم و آنها را تا حد ممکن تکمیل نمایم و آنگاه تایپ مجدد و اصلاح و ویرایش و الی آخر.

چند جلسه‌ای از گفتگو با مهندس حمزه‌ای نگذشته بود که از ایشان دعوت شد به‌عنوان معاون عمرانی و برنامه‌ریزی استان قزوین، استان صنعتی مهم و همجوار تهران است، انجام وظیفه کند. من نیز که او را جوانی مستعد و توانا و تشنة خدمت به وطن خود می‌دیدم، تشویقش کردم که این دعوت را بپذیرد. به این ترتیب در بخش عمده‌ای از مدتی که این مسئولیت را به‌عهده داشت، در انجام گفتگوها وقفه افتاد.

من نیز از این فرصت استفاده کردم و مطالب تهیه شده را مرور، اصلاح و تکمیل کردم. آنگاه دوباره به‌همان شیوه‌ای که در سطور بالا گذشت، یازده جلسه دیگر سئوال و جواب و ضبط و تایپ و اصلاح و تکمیل انجام شد و تعدادی عکس متناسب با موضوعات صفحات مختلف به آن افزوده شد. اکنون این کتاب فرا روی خوانندگان عزیزی است که می‌خواهند بخشی از تاریخ صنعتی کشورمان، ایران را در آن جستجو کنند. البته مقوله توسعه و بخصوص توسعه صنعتی در کشور ما که طی قرن‌های اخیر به‌دلایل گوناگون از قافله صنعتی و فناوری دنیا عقب مانده، موضوع بسیار با اهمیت و چالش برانگیزی است. طبعاً ظرفیت مباحث بسیار بالاست و از این رو، همه ابعاد این مقوله در این گفتگوها نمی‌گنجد. لکن امید است، طرح آنها آغازی باشد برای ورود نظری و عملیاتی به این گونه مباحث؛ با این امید که آزمون‌ها و آزموده‌های گذشته حاوی آموزه‌هایی برای نسل‌های جوان امروز و آینده در جبران عقب ماندگی‌های گذشته و اعتلای نام کشور عزیزمان، ایران در صحنه‌های جهانی باشد.

پیشنهاد مهندس حمزه‌ای برای نام کتاب « فرزند مرند » بود که البته برای من موجب افتخار است، ولی با خود اندیشیدم اگر کتاب فقط در حد بخش اول بود، این عنوان می‌توانست عنوان گویایی برای آن باشد، لکن بخش دوم کتاب که بخش غالب و تخصصی کتاب حاضر را نیز دربر می‌گیرد، نامی فراتر از « فرزند مرند »‌ را طلب می‌کند. از آنجا که هر دو بخش این کتاب حاوی تجربیات، آزمون‌ها و آزموده‌های فراوان است و در جای جای آن ولو به‌تلویح نکته‌ها و پیشنهادهایی ارائه شده است که می‌تواند برای جوانان آموزه‌هایی داشته باشد، عنوان « آزمون‌ها و آموزه‌ها » را برای کتاب برگزیدم. در عین حال، دریافت نظرات، نقدها و راهنمائی‌های خوانندگان نکته سنج و صاحب نظران تیزبین موجب غنای کتاب و امتنان اینجانب خواهد شد.

لازم می‌دانم مراتب تشکر عمیق خود را از جناب آقای دکتر حداد عادل که این کتاب را قبل از انتشار با دقتی ستودنی مطالعه کرد و نکات ارزشمندی را یادآور شد، اعلام کنم. همچنین از آقایان فراهانی و مهندس حمزه‌ای که بانی این گفتگوها شدند و نیز خانم گنجی و آقای سرشکی، به مناسبت قبول زحمت تایپ، صمیمانه تشکر کنم.

معرفی مباحث کتاب آزمون ها و آموزه ها

1. تاریخ و فرهنگ مرند خانواده و دوران کودکی تحصیلات ابتدایی و دبیرستان دوران دانشجویی و مبارزه
2. دوران انقلاب و دوران جنگ و دوران سازندگی و دوران اصطلاحات