آموزش عروض و قافیه از دریچه پرسش کد1724

کتاب آموزش عروض و قافیه از دریچه پرسش نوشته دکتر روح الله هادی، توسط انتشارات سمت به چاپ رسیده است.

موضوع کتاب: ادبیات, زبان و ادبیات فارسی, برای دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی, دانستنیهای دیگر درباره عروض

کتاب حاضر برای دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی به عنوان منبع اصلی درس «عروض و قافیه» به ارزش 2 واحد تدوین شده است. امید است علاوه بر جامعه دانشگاهی، سایر علاقه‌مندان نیز از آن بهره‌مند شوند.به بیان نگارنده، شعر همزاد آدمی و وزن همزاد شعر است. احساس، ادراک و دریافت وزن برای هر اهل زبان که گوشی شنوا داشته باشد، امری آسان و گاه مستلزم توجه و تعلیم است، اما تبیین این حس و درک و دریافت آن، مستلزم کوشش بیشتر و دانشی فزون‌تر است که آن را عروض می‌نامند. عروض در پی آن است که احساس آدمی را از وزن، در چهارچوب قواعد علمی بریزد تا نشان دهد که اساس پیدایی این حس از کجاست و چگونه کلمات ساختاردهنده مصرعها و بیتها به مدد واجها شعر را می‌آفرینند.

بیست سال تجربه نویسنده در تدریس این درس در دانشگاه تهران، پشتوانه کتاب حاضر است. وی در کتاب خود به شیوه‌ای متفاوت عروض را آموزش می‌دهد و برای این آموزش سه مرحله ابتدایی (آشناسازی با مفهوم وزن)، میانی (دریافت وزن از طریق تقطیع هجایی و دریافت بحر با مراجعه به کتاب) و عالی (وزن و بحر با شنیدن شعر و از طریق گوش بازشناسانده می‌شود) را در نظر می‌گیرد تا آنچه در عروض یادگرفتنی است، در ذهن مخاطب شکل گیرد، نقش ببندد و پخته شود.

کتاب در پانزده درس تنظیم شده و شامل چهار پیوست است که در آنها معانی اصطلاحات عروض و قافیه، نکاتی در باب بحرها، دوایر و زحافات عروضی، پاسخ تمرینهای کتاب و نمونه پرسشهای عروض و قافیه در آزمونهای سراسری کارشناسی ارشد، آورده شده است. شیوه تنظیم درسها در کتاب حاضر بر اساس روش پرسش و پاسخ است؛ نخست با طرح پرسش ذهن خواننده آماده می‌شود و سپس حدود موضوع مشخص می‌شود تا امکان یادآوری سریع برای مخاطب فراهم شود.

مباحث کتاب آموزش عروض و قافیه از دریچه پرسش

1. آشنایی با عروض
2.  وزن و اجزاء پدیدآورنده آن
3. تقطیع هجایی، نخستین گام شناخت وزن
4. تقطیع به ارکان عروضی
5. اختیارات شاعری (زبانی و وزنی)
6. زحافات عروضی یا ارکان فرعی
7. بحرهای عروضی
8.  اوزان بحرهای متحد ارکان (1)
9. اوزان بحرهای متحد ارکان (2)
10.  اوزان بحرهای متناوب و مختلف ارکان
11. دانستنیهای دیگر درباره عروض
12.  آموزش وزن شعر از راه شنیدن
13. قافیه، ردیف و حاجب
14. حرکات و عیوب قافیه
15. قافیه بدیعی، هنری، قافیه در شعر نو