نقد و بررسی
افسانه سید رشیدافسانه سید رشید
نویسنده: شاپور آرین نژاد
ناشر: دنیای کتاب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 384
اندازه کتاب: وزیری سلفون – سال انتشار: دهه شصت – دوره چاپ: 1
کمیاب – کیفیت : درحد نو _ نو
مروری بر کتاب
تاریخ مملو از خوبی‌ها و بدی‌هاست، گاهی مورخان چنان غرق در بیان خوبی‌ها و فتوحات شده‌اند که از زشتی‌ها و یا به عبارتی تاریخ بدی‌ها مغفول مانده‌اند. چنین به نظر می‌رسد،رویکرد به تاریخ زشتی‌ها و فسادها و مسائلی از این قبیل همچون دزدی و غارت، سوءاخلاق و… جایگاهی در بین مورخان نداشته و این موضوعات به‌طور مفصل و مستقل مورد واکاوی قرار نگرفته‌اند.
هرچند بخش عمده‌ای از روایت‌های شفاهی در بین عامه مردم، در حول چنین موضوعاتی است. ولی عملاً چنین مسائلی به واسطه شرایط و الزامات، موردتوجه پژوهشگران تاریخ قرار نگرفته است. چنین به نظر می‌رسد از گذشته تاکنون جرم و جنایت‌ها به‌طور مستقل مورد بررسی تاریخی قرار نگرفته‌اند و این موضوعات بیشتر در مسائل حقوقی و قضایی منعکس شده‌اند. تاریخ شفاهی به‌عنوان شیوه‌ای جدید در مطالعات تاریخی می‌تواند قلمرو پژوهش را برای محققان در تمام جنبه‌ها فراهم سازد و درواقع پژوهشگر این حیطه با مصاحبه و پژوهش‌های میدانی به مسائل جدیدی ورود پیدا می‌کند که بخشی از تاریخ و تحولات یک منطقه را شکل می‌دهد.
شمال خراسان به‌عنوان یکی از گذرگاه‌های تاریخی ازجمله نقاطی است که در طول تاریخ حوادث و اتفاقات مختلفی در آن روی داده است. این منطقه کلکسیونی از فرهنگ‌ها، تاریخ و ادبیات شفاهی و خاستگاه اقوامی همچون کرد کرمانج، ترک، ترکمن، تات و دیگر گروه‌هاست. تحولات مختلفی در دو قرن اخیر در آن روی داده که گاه موجب افتخار و گاهی باعث تأمل شده است. فراری شدن و به کوه زدن شیوه‌ای از مبارزه با نظام‌های استبدادی بوده است. برخی از این به کوه‌زدگان در پرتو دلاوری خود، در ذهن توده ستمدیده تبدیل به قهرمانان مردمخواه شده‌اند.
در این داستان، نویسنده به ماجرای نوجوانی قوی هیکل به نام رشید می‌پردازد .او هنوز کودکی خردسال است که پدرش براثر خیانت و دسیسه یکی از دوستانش به زندان و سپس اعدام محکوم می‌شود .پدر که خود را در آستانه مرگ می‌بیند، از رشید می‌خواهد که از رفیق ناجوانمردش انتقام بگیرد .رشید از آن روز لحظه‌ای را بدون فکر انتقام سپری نمی‌کند….
کتاب افسانه سیدرشید جدی‌ترین اثری است که به صورت غیرمستقیم و در قالب رمان به بخش‌های از زندگی و اقدامات وی پرداخته است. هر چند شاپور آرین‌نژاد در مقدمه کتاب تأکید دارد داستان (افسانه سید رشید) رمانی است خیالی که به هیچ وجه مربوط به شخص یا خانواده معینی نیست، ولی همخوانی عنوان کتاب با اسم سیدرشید و کلیت و مکان داستان و اسامی برخی از شخصیت‌ها ناخوداگاه ذهن خواننده را به زندگی سیدرشید سوق می‌دهد. گاهی نویسنده با برجسته نمودن نشانه‌های از زندگی سیدرشید به خصوص نحوه اعدام او، برشی از زندگی سیدرشید را مطرح کرده است.
به نظر می‌رسد خواسته‌ها و اهداف شخصی موجب می‌شود تا سیدرشید در سال 1331 ش. به واسطه اختلافات ملکی در یکی از روستاهای چناران و درگیری با نیروهای پاسگاه ژاندارمری، پس از کشتن و مجروح نمودن چند نفر از مأموران اقدام به مبارزه کرده و روانه کوه‌های هزار مسجد شود. با تعقیب و گریزهای متعددی که انجام می‌شود، دوره خاصی در زندگی سیدرشید شکل می‌گیرد.
0دیدگاه