الگوی اقتصاد کلان سنجی ایران

کتاب الگوی اقتصاد کلان سنجی ایران با استفاده از داده های فصلی نوشته کریم امامی, توسط انتشارات آماره به چاپ رسیده است.

موضوع کتاب: اقتصاد, اقتصاد کلان, بررسی گزینه­ های موجود و رویکردهای بدیل برای ساختن یک مدل اقتصاد کلان­ سنجی

پیشگفتار  مولف؛ فردریش فون هایک

«من تصوّر میکنم در همۀ کشورهای جهان، طمع و ستمکاری شاهزادگان و فرمانروایانی که از اعتماد رعایای خود سوءاستفاده می کنند، کمابیش مقدار واقعی فلّزی را که در اصل در سکّه های آنها وجود داشت کاهش داده است»

 (آدام اسمیت، ثروت ملل، 1776)

متوّقف کردن تورّم از نظر تکنیکی ساده ترین مسئلۀ ممکن است، امّا من از یافتن راه حلی برای آنکه از لحاظ سیاسی امکانپذیر باشد نااُمید شده بودم. در فضای این نااُمیدی در یک سخنرانی که حدود یک سال قبل برگزار شد، پیشنهاد تکاندهنده ای را مطرح کردم که پیگیری بیشتر آن اُفقهای جدید کاملاً غیرمنتظره ای را به رویم گشود. من نتوانستم در برابر پیگیری بیشتر این ایده مقاومت کنم؛ زیرا جلوگیری از تورّم همیشه در نظر من بزرگترین اهمیّت را داشته است. نه فقط به خاطر و آسیبهایی که تورّم های بزرگ ایجاد می کنند، بلکه همچنین به این خاطر که من از دیرباز به این باور رسیده بودم که حتّی تورّمهای ملایم نیز نهایتاً به رکودها و بیکاریهای متناوب خواهند انجامید. این رکودها یکی از علّتهای موجّه نارضایتی از سیستم بنگاههای آزاد هستند و اگر قرار باشد جامعۀ آزاد به حیات خود ادامه دهد باید چاره ای برای آنها اندیشیده شود.

پیگیری بیشتر این پیشنهاد که دولت باید از انحصار انتشار پول محروم شود، چشم نوازترین اُفقهای تئوریک را پیش چشم می گشاید و امکانی را مطرح میکند که تا پیش از این هرگز مورد ملاحظه قرار نگرفته بود. این باور در سطح جهانی امّا به صورت ضمنی پذیرفته شده است که دولت هر کشور باید ارز متمایز و انحصاری آن کشور را تهیّه و تأمین کند. به محض اینکه کسی بتواند خود را از این باور آزاد کند، انواعی از پرسشها به میان می آیند که قبل از این هیچگاه مورد توجّه قرار نگرفته بودند. نتیجۀ آزادی از آن باور، پا گذاشتن به یک سرزمین کاملاً بکر و دست نخورده است. در کتاب کوتاه پیش رو من نمی توانم چیزی بیش از چند یافتۀ ابتدایی در نخستین سفر اکتشافی به این سرزمین را ارائه دهم. کاملاً از این واقعیت آگاهم که فقط لایۀ سطحی پرسشهای جدید را خراشیده ام و هنوز از حل همۀ مسائلی که در صورت وجود هم‌زمان ارزهای چندگانه پدیدار خواهند شد، فاصلۀ زیادی دارم. در واقع من ناچارم پرسشهایی را مطرح کنم که پاسخ آنها را نمی دانم و همچنین نمی توانم همۀ مسائل تئوریک ناشی از توضیح شرایط جدید را مورد بحث قرار دهم. در رابطه با این موضوع کارهای زیادی مانده که باید انجام شود؛ امّا از هم اکنون نشانه هایی وجود دارد حاکی از اینکه ایدۀ اصلی، قوّۀ تخیّل افراد دیگری را برانگیخته و مغزهای جوانتری در حال کار بر روی این مسئله هستند.

 نتیجۀ مهم در این مرحله روشن شدن این واقعیت است که نقص اصلی نظم بازار که موجب نکوهش و تقبیح آن است (یعنی استعداد آن برای دوره های متناوب رکود و بیکاری) از انحصار باستانی دولت در نشر پول نشأت میگیرد. من اکنون تردیدی ندارم که اگر بنگاه های خصوصی با منع دولت مواجه نبودند، از مدّتها قبل امکان انتخاب ارز را برای مردم فراهم می کردند و ضرورتاً ارزهایی در این رقابت پیروز می شدند که ارزش باثباتی داشته باشند. به این ترتیب هم از تحریک مفرط سرمایه گذاری و هم از دوره های انقباض متعاقب آن پیشگیری می شد.

در آغاز، عدّۀ زیادی دلیل خوبی دارند تا به مطالبۀ آزادی انتشار پول بدبین باشند؛ زیرا در گذشته این مطالبه بارها و بارها توسّط طیف های گسترده ای از گرایشهای تورّم گرایانه مطرح شده است. از اکثر هواداران «بانکداری آزاد» (و حتّی بخش قابل ‌توجّهی از هواداران «قانون بانکداری») در اوایل قرن نوزدهم گرفته تا فتنه انگیزانِ «پول رایگان» مطرح شده توسّط سیلویو گسل و طرح های میجر داگلاس، ریترشاوسن، هنری مولن در قرن بیستم، همگی فقط به این دلیل از انتشار آزاد پول هواداری می کردند که پول بیشتری می خواستند. گاه این تردید ایجاد می شود که انحصار دولت با قاعدۀ کلّی آزادی بنگاه ها ـ­که زیربنای بحث آنهاست­ـ ناسازگاری دارد، امّا همۀ آنها بدون استثنا بر این باورند که انحصار دولت منجر به یک محدودیت غیرضروری می شود نه عرضۀ بیش از حد پول. بی تردید آنها قبول ندارند که دولت به مراتب بیشتر از هر بنگاه خصوصی به ایجاد پول در حال کاهش ارزشمورد توصیۀ سیلویو گسل پرداخته است.

معرفی مباحث کتاب الگوی اقتصاد کلان سنجی ایران

1. الگوی اقتصاد کلان سنجی، نقد لوکاس و تحولات بعد از آن
2. گزینه های مدل سازی اقتصاد کلان
3. ساختار الگوی اقتصاد کلان سنجی ایران
4. آمارهای فصلی و مسائل آن
5. برآورد پارامترهای الگوی اقتصاد کلان سنجی ایران روش شناسی LSE
6. بررسی اعتبار مدل
7. ضرایب تکاثر و تجزیه و تحلیل سیاست ها
8. پیش بینی متغیرهای مدل