بناهای چهار تاقی ایران

کتاب بناهای چهار تاقی ایران با تاکید بر متون اسلامی سده های سوم تا نهم هجری قمری و مطالعات میدانی نوشته عباس نامجو, توسط انتشارات جهاد دانشگاهی به چاپ رسیده است.
موضوع کتاب: فنی و مهندسی, مهندسی معماری, چهارتاقی‌های ایران از دوران ساسانی تا دوران اسلامی

تعداد چهارتاقی‌های ایران از دوران ساسانی تا دوران اسلامی بسیار و حدوداً بر 120 بنا می‌رسد. پلان بناها عموماً مشابه یکدیگر است که آنها را می‌توان به 5 شکل ساختمانی تقسیم کرد.چهارتاقی‌های ایران در 9 ایالت مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. ملاک تقسیم بندی ایالات، الگوهای تاریخی، مختصات اقلیمی ‌و جغرافیایی ایران است.این طبقه‌بندی از حوزه شمال غرب کشور شامل استان‌های امروز اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و زنجان آغاز می‌شود.ایالت شمال در ادامه آن است. سه استان گیلان، مازندران و گلستان در این ایالت مطالعه شده است.ایالت زاگرس، شامل استان‌های کردستان، کرمانشاه، لرستان و همدان است.استان‌های قزوین، تهران و سمنان در ایالتی به نام البرز جنوبی قرار گرفته است.چهارتاقی‌های جنوب غرب کشور با دو استان خوزستان و ایلام به عنوان ایالت جنوب غرب بررسی شده‌اند.ایالت مرکزی شامل استان‌های قم، مرکزی، اصفهان و چهارمحال و بختیاری می‌شود.یزد و کرمان در ایالتی با عنوان حاشیه کویر آمده است.محدوده شرقی ایران به لحاظ مطالعات ‌اندک باستان شناسی در یک بستر جغرافیایی مورد مطالعه قرار گرفته است. این منطقه با عنوان ایالت شرق معرفی می‌گردد. استان‌های خراسان رضوی، خراسان شمالی و جنوبی و سیستان و بلوچستان در این ایالت مورد مطالعه قرار گرفته است.اما ایالت فارس، یکی از استان‌های بزرگ کشور، بیشترین شمار چهارتاقی‌ها را دارد. تقسیم بندی ایالت فارس دقیقاً بر اساس مدارک تاریخی صورت گرفته است. استان‌های امروز فارس، کهگیلویه و بویر احمد و بوشهر در این ایالت می‌باشد.در این کتاب چهارتاقی‌ها بر اساس مطالعات میدانی مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق میدانی شامل استان‌های مرکزی، قم، اصفهان و آذربایجان بویژه فارس است. استان فارس به دلیل شمار زیاد چهارتاقی به صورت دقیق تری مطالعه شده است. مسیر بررسی در این استان از شیراز آغاز و از شهرهای کازرون( بیشابور)، بالاده، فراشبند، فیروزآباد، سیمکان، فسا عبور کرده و به داراب خاتمه یافته است. تعداد چهارتاقی‌های این مسیر بالغ بر 20 بنا است.