ذهن فریبکار من

کتاب ذهن فریبکار من (140 سوگیری شناختی که ناخوداگاه دجار آنها می شویم) نوشته حسین حسینی پناه توسط انتشارات اریش به چاپ رسیده است.

موضوع کتاب: روانشناسی، خودشناسی، روانشناختی

باید توجه داشت که خطا با توهم تفاوت دارد. توهم با خطای ادراکی از این لحاظ که هر دو ادراک نادرست هستند، مشترک‌اند، اما با هم اختلافات اساسی دارند: خطای ادراکی در همۀ افراد یکسان است و همۀ مردم آن را تجربه کرده‌اند، حال آن‌که توهم در اشخاص مختلف یکسان نیست و عموماً افرادی که دارای افسردگی و اختلال روانی هستند یا افرادی که مواد مخدر یا الکل مصرف می‌کنند، توهم را تجربه می‌کنند. خطاهای ادراکی نتیجۀ ادراک یا تفسیر نادرست محرک‌های خارجی هستند، درحالی‌که توهم زمانی اتفاق می‌افتد که هیچ محرک خارجی وجود ندارد. یکسان بودن خطای ادراکی در همۀ افراد موجب شده است که بتوانیم آن را به‌طور آزمایشی مطالعه کنیم، در صورتی که مطالعۀ آزمایشی توهم امکان‌پذیر نیست.

منظور از یکسان بودن خطای ادراک در همۀ افراد این است که همه به یک نحو مرتکب خطای ادراک می‌شوند. خطاهای ادراکی انواع مختلفی دارند، ازجمله خطاهای بینایی، خطاهای شنوایی، خطاهای حرکتی و خطاهای تخمین وزن؛ اما از آن جایی که بیش از هشتاد درصد از اطلاعات ورودی به دستگاه ادراکی انسان از طریق چشم یا همان حس بینایی صورت می‌گیرد، بخش عمدۀ خطاهای ادراکی نیز مربوط به خطاهای دیداری می‌شوند و اغلب اوقات وقتی صحبت از خطای ادراکی می‌شود، منظور خطای ادراکی دیداری است. در خطای ادراکی دیداری، اطلاعاتی که به‌وسیله چشم و مغز جمع‌آوری و پردازش شده، منجر به درک تصویری می‌شود که با واقعیت آن تصویر تطابق ندارد. به سه خودرو که در تصویر صفحه بعد مشخص است، نگاه کنید. ممکن است از این‌که گفته شود این سه خودرو از نظر اندازه یکسان هستند، تعجب کنید. اما حقیقت دارد. این سه خودرو از هر لحاظ مشابه و دارای اندازه یکسانی هستند. اگر باورتان نمی‌شود، می‌توانید با خط‌کش آن را اندازه بگیرید. جالب است که حتی وقتی با خط‌کش از یکسان بودن اندازه خودروها مطمئن می‌شویم، باز هم هنگام مشاهدۀ تصویر، گمان می‌کنیم خودروی دورتر بزرگ‌تر از خودروی نزدیک‌تر است.

مباحث کتاب ذهن فریبکار من

1. عقلانیت و آگاهی آلوده به توهم
2. انسان و عقلانیت محدود 
3. تاثیر تبلیغات بر نحوه تصمیمگیری افراد
4. ضعف انسان در درک احتمالات
5. خطاهای ادراکی
6. تفاوت احساس و ادراک
7. خطای ادراکی چیست
8. سیستم بینایی و نحوه پردازش و ادراک تصاویر در مغز
9. ساکادها
10. پردازش بالا به پایین و پردازش پایین به بالا
11. کارکردهای ادراک انسان و خطاهای آن
12. سوگیری های شناختی
13. معرفی خطاها و سوگیری های شناختی