نخست وزیران ایران

کتاب نخست وزیران ایران (1285-1357) از مشیرالدله سیدضیا تا بخیتار نوشته باقر عاقلی توسط انتشارات جاویدان به چاپ رسیده است.

موضوع کتاب: تاریخ، تاریخ ایران، سرگذشتنامه

در این کتاب با تاریخ هفتاد و سه ساله ی این منصب سیاسی اداری و فراز و فرودهای صاحب منصبان در طول چند دهه ی گذشته آشنا می شویم. تا پیش از وقوع انقلاب مشروطه، پست نخست وزیر در دوره ی قاجاریه با نام صدراعظم شناخته می شد و نحوه انتصاب آن به دست پادشاه وقت بود. پیش از آن هم در دوره ی صفویه چنین مقامی را با نام اعتمادالدوله می شناختند. اما با امضای فرمان مشروطیت در سال هزار و دویست و هشتاد و پنج، اولین نخست وزیر ایران به نام مشیرالدوله به منصب نخست وزیری رسید و تا سال هزار و سیصد و پنجاه و هفت که آخرین حکومت پادشاهی ایران بود، این کشور کهن هفتاد و پنج مرد سیاست را در مقام جلوس بر صندلی نخست وزیری دید. نویسنده ی این کتاب در مقدمه ای که برای آن به نگارش درآورده، اهمیت ایجاد این پست را تشریح می کند و آن را واقعه ای پیوسته با انقلاب مشروطیت می خواند. وی از چند و چون ضرورت انقلاب مشروطه نیز در این کتاب سخن به میان آورده و صدارت هر وزیر را با جزییاتی خواندنی تبیین می کند.

بخشی از متن کتاب

 فروغی برای ترمیم کابینه و ارضای خاطر نمایندگان از هیئت دولت خواست تا همگی استعفا دهند. وزیران بلافاصله از سمتهای خود کناره گیری کردند. و دست نخست وزیر را برای دعوت افراد تازه باز گذاشتند. فروغی پس از مطالعه، وزیران جدید را به این شرح به مجلس معرفی کرد: حسنعلی کمال هدایت وزیر پست و تلگراف، باقر کاظمی وزیر کشور، مجید آهی وزیر کشاورزی، اقتصاد و خواربار، علی اصغر حکمت وزیر بهداری، علی سهیلی وزیر امور خارجه، عباسقلی گلشائیان وزیر دادگستری، سرلشگر امان الله جهانبانی وزیر راه، مصطفی عدل وزیر فرهنگ، یدالله عضدی وزیر دارایی، عبدالحسین هژیر وزیر بازرگانی و پیشه و هنر. مسئولیت وزارت جنگ را خود به عهده گرفت. پس از معرفی هیات وزیران به مجلس شورای ملی، از 112 نفر عده حاضر 66 نفر به دولت رای اعتماد دادند. بلافاصله پس از چند جلسه مجلس هیات دولت در بهارستان تشکیل جلسه داد و بالاخره تصمیم گرفتند چون آرای مجلس کافی برای ادامه خدمت نیست به صورت دسته جمعی استعفا دهند.