پوکا یوکه

کتاب پوکا یوکه بهبود کیفیت محصول از طریق پیشگیری از بروز عیوب با ترجمه ساتراپ تسبیح‌چی نوشته کاظم موتابیان توسط انتشارات آموزه به چاپ رسیده است.

موضوع کتاب: مدیریت, مدیریت مهندسی, بازرسی منشا به منظور شناسایی خطاها در سر منشا

درباره کتاب پوکا یوکه

اگرچه مفهوم پوکا یوکه که مدتها پیش و به گونه‌های مختلفی وجود داشته است ، اما یک مهندس تولید ژاپنی به نام شی جو یو شینگو بود که این نظریه را به صورت ابزاری قوی برای رسیدن به عیوب صفر و سرانجام حذف بازرسی های کنترل کیفی بسط داد . روش هایی که توصیه می کند قبلاً تحت عنوان Fool-Proof نامیده می شد. اما وقتی فهمید که این اصطلاح باعث رنجش کارگران می شود آن را با عبارت پوکا – یوکه عوض کرد ( اجتناب Yokeru از خطاهی غیر عمد Poka ) . در زبان انگلیسی ، پوکا را غالباً یا به خطا ناپذیر (Mistake-Proofing) و یا محفوظ از شکست (Faisafing) ترجمه می کنند. اساس پوکا-یوکه بر احترام به ذکاوت و هوش کارگران مبتنی است . پوکا-یوکه با حذف کارهای تکراری و فعالیتهایی که وابسته به حافظه و احتیاط هستند . وقت و فکر کارگران را آزاد می کند تا ایشان بتوانند وقت خود را به انجام فعالیتهای ارزش آفرین اختصاص دهند. در محیط پیچیده کاری ، ممکن است بعضی از کارها اشتباه انجام شوندو هر روز این امکان وجود دارد که این اشتباهات منجر به تولید محصول معیوب شوند . عیوب ،‌اتلاف محسوب می شوند و اگر شناسایی نشوند ،‌انتظارات کیفی مشتری را به یاس مبدل خواهند کرد . پوکا یوکه بر این اعتقاد استوار است که نباید حتی تعداد کمی کالای معیوب تولید شود . برای مبدل شدن به یک رقیب جهانی ،‌یک شرکت نه تنها باید فلسفه تولید با عیوب صفر ( عدم تولید معیوب ) را دنبال کند ، بلکه باید آن را عملاً به کار بندد . روش های پوکا – یوکه مفاهیم ساده ای هستند که برای تحقق همین هدف به کار می روند. انواع ابزارهای پوکا یوکه این عناصر اصلی عبارتند از : بازرسی منشاء ، به منظور شناسایی خطاها در سر منشاء و قبل از آنکه این خطاها منجر به بروز عیوب شوند. مثالی از این مورد، استفاده از پین کمکی است برای جلوگیری از برهم خوردن تنظیم قطعه کار. بازرسی صد در صدی ، به منظور کشف خرابی ها ،‌مانند استفاده از ابزار کم هزینه ای چون یک کلید حد . اقدام فوری ،‌به منظور متوقف نمودن عملیات به هنگامی که یک خطا شناسایی می شود ، مثل یک توقف داخلی که بطور اتوماتیک یک ماشین را خاموش می کند. با اینکه تکنیک اول ،‌یعنی جلوگیری از بروز عیوب در منشا بسیار موثرتر است، اما ابزار کشف عیوب و توقف فوری عملیات نیز بخش های با ارزشی از فرآیند کاهش عیوب هستند . سه استراتژی برای عیوب صفر(Zero Defect) وقتی نیاز ندارید نسازید. با کیفیتی پایدار و مقاوم بسازید. بسازید و بلافاصله استفاده کنید. انواع مختلف خطاها بیشتر عیوب به خطاهای انسانی ایجاد می شوند.

خطاهای انسانی نیز در نهایت به 10 نوع اصلی تقسیم می شوند : بی توجهی یا فراموشکاری : وقتی ما تمرکز نداریم ، بعضی چیزها را فراموش می کنیم. خطای ناشی از درک اشتباه : گاهی ما مرتکب اشتباه می شویم ،‌چون قبل از آشنا شدن با شرایط محیطی فوراً نتیجه گیری می کنیم. خطای شناسایی : گاهی ما در خصوص یک موقعیت ، اشتباه قضاوت می کنیم ، ‌چون یا خیلی سریع به آن نظر می افکنیم یا آن موقعیت چندان از ما دور است که نمی توانیم آن را به وضوح تشخیص دهیم . خطای ناشی از بی تجربه بودن : گاهی ما به دلیل فقدان تجربه اشتباه می کنیم . خطای ناشی از بی تجربه بودن : گاهی ما تحت برخی شرائط ، قوانین را نادیده می گیریم . خطای غیر عمد : گاهی ما به دلیل خواس پرتی و بی آنکه متوجه شویم ، اشتباه می کنیم . خطای ناشی از کندی : گاهی ما به دلیل تاخیر در انجام قضاوت ،‌کارها را به کندی انجام می دهیم و در نتیجه دچار اشتباه می شویم . خطای ناشی از فقدان استاندار : بعضی از خطاها به دلیل فقدان دستورالعمل های مناسب و استانداردهای مناسب و استانداردهای کاری اتفاق می افتد . خطای غیر منتظر : گاهی خطاها زمانی رخ می دهند که تجهیزات ، مطابق انتظار کار نمی کنند. خطای عمدی : بعضی از افراد عمداً اشتباه می کنند . در مجموع هر چند اشتباهات به دلایل مختلفی اتفاق می افتند ، ولی اغلب آنها قابل پیش گیری هستند ، به شرط آنکه زمانی را صرف کنیم تا دریابیم این اشتباهات کی و کجا به وقوع می پیوندند ،‌و در جهت جلوگیری از بروز آنها یا استفاده از روشهای پوکا-یوکه پیش گیری های عنوان شده در بالا اقدام نماییم .

منشاء عیوب چیست ؟ عیوب دارای منشاءهای مختلفی هستند که مهمترین آنها عبارتند از : از قلم افتادن یک فرآیند خطاهای فرآیندی خطاهای مربوط به موقعیت قطعه کار از قلم افتادن قطعات اشتباه بودن قطعات فرایند بر روی قطعه اشتباه اشتباه عملیاتی خطاهای تنظیم آماده سازی نادرست ماشین آلات آماده سازی نادرست ابزارها و جیگ ها وظایف اصلی پوکا-یوکه عیوب به یکی از دو حالت زیر وجود دارند : یا در حال ایجاد شدن هستند و یا ایجاد شده‌اند . پوکا-یوکه در مقابل این عیوب سه وظیفه مهم برعهده دارد ، توقف ، کنترل و اعلام . تشخیص عیبی که در حال ایجاد شدن است ، “پیش گیری “ و تشخیص عیبی که اخیراً ایجاد شده است ، “کشف” نامیده می شود. ابزارهای اکتشافی در پوکا-یوکه برای کشف عیوب و خطاها می توان از ابزارهای متنوع زیادی استفاده کرد ، کاشف هایی که در پوکا-یوکه استفاده می شوند دو دسته اند : اول کاشف هایی که با قطعه مورد آزمایش در تماس قرار می گیرند و به آنها ابزارهای تماسی می گویند و دوم آنهایی که با قطعه تماس ندارند و به آنها ابزارهای غیر تماسی می گویند. هشت اصل بهبود ،‌اساسی برای پوکا-یوکه و عیوب صفر کیفیت را با فرآیندها عجین کنید. تمام خطاها و عیوب مضر را می توان حذف نمود . انجام کار اشتباه را متوقف و انجام کار صحیح را از هم اکنون آغاز کنید . به بهانه فکر نکنید به چگونه درست انجام دادن فکر کنید. برای موفقیت ، یک شانس 60 درصدی به اندازه کافی خوب است ، پس هم اکنون ایده خود را به اجراء بگذارید. وقتی همه با هم در جهت حذف اشتباهات و عیوب همکاری کنند ، عیوب به صفر کاهش خواهند یافت . ده فکر بهتر از یکی است . با استفاده از پنج W و یک H به جستجوی علت واقعی باشید . ( WHERE- WHAT – WHEN – WHICH -WHY- HOW ) که عبارت است از (چه کسی ، چه کاری ، در چه زمانی ، به چه وسیله ای ، چگونه ، و چرا) .

مباحث کتاب پوکا یوکه

1. مقدمه ناشر آمریکایی
2. مقدمه شی جی یو شینگو
3. درآمدی بر بحث
4. مروری بر پوکا-یوکه
5. 100 مثال از کاربرد پوکا-یوکه
6. فرم بهبود پوکا-یوکه